18/3/2022 - Υπερψηφίστηκε ο νέος νόμος για το ΕΣΠΑ 2021-2027 – Οι βασικές επιδιώξεις, οι διαφοροποιήσεις και βελτιώσεις σε σχέση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο

Υπερψηφίστηκε την Πέμπτη 17/3 ο νέος νόμος για το Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2021-2027. Ο νόμος ρυθμίζει θέματα που αφορούν στη διαχείριση, τον έλεγχο και την εφαρμογή των αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την Προγραμματική Περίοδο 2021-2027, σύμφωνα με τις επιταγές του οικείου ενωσιακού κανονιστικού πλαισίου για τα επιμέρους Ταμεία.

Με τον νέο νόμο  επιχειρείται ως πρωταρχικό μέλημα η αντιμετώπιση επιμέρους δυσλειτουργιών που εντοπίστηκαν κατά τις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους, με την αξιοποίηση των ευκαιριών που αναδεικνύονται με τους νέους Κανονισμούς της ΕΕ.  

Βασικές επιδιώξεις του νόμου είναι η αποτελεσματική διάχυση των κοινοτικών πόρων, η ελαχιστοποίηση των καθυστερήσεων στις διαδικασίες παραγωγής έργων, η έγκαιρη ωρίμανση των έργων, η μείωση της γραφειοκρατίας, η αποτελεσματική αντιμετώπιση και εξυγίανση περιστατικών απάτης, αλλά και η εφαρμογή μιας συνεκτικής πολιτικής υποστήριξης ειδικών ομάδων δικαιούχων, δήμων ή μεγάλων δικαιούχων, σε συγκεκριμένους τομείς υλοποίησης δράσεων.

Η αποτελεσματική εφαρμογή των διαδικασιών συναρτάται με την επιτυχή συνεργασία των δομών ΕΣΠΑ και των συναρμόδιων φορέων, η οποία διασφαλίζεται μέσω της δημιουργίας ειδικών Θεματικών Δικτύων συντονισμού και επικοινωνίας.

Τέλος, στον νόμο περιλαμβάνονται διατάξεις, οι οποίες διευκολύνουν την ολοκλήρωση των δράσεων της προηγούμενης Προγραμματικής Περιόδου και την ομαλή μετάβαση από την τρέχουσα στη νέα Προγραμματική Περίοδο, με την επιτυχημένη λειτουργία όλων των αναδιαρθρωμένων και μη, υφιστάμενων και νέων δομών ΕΣΠΑ.

Ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων κ. Αδωνις Γεωργιάδης δήλωσε για τη ψήφιση του νέου νόμου: «Με την ψήφιση του νόμου για το νέο ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027 η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που ολοκληρώνει τη διαδικασία έτσι ώστε να βγάλει πρώτη τα προγράμματα για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών μέσω  του νέου ΕΣΠΑ. Στο Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων αποφασίσαμε να μην αφήσουμε να χαθεί ούτε μία ημέρα ως προς την απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Στόχος μας παραμένει, μέσα στις δύσκολες εποχές που ζούμε, να κρατήσουμε όρθια την ελληνική οικονομία και ταυτόχρονα να δώσουμε αναπτυξιακή προοπτική στον τόπο μας. Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους συνεργάτες μου τον Υφυπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννη Τσακίρη, τον Γενικό Γραμματέα Δημήτρη Σκάλκο και τους Ειδικούς Γραμματείς, Γιώργο Ζερβό και Νίκη Δανδόλου για την εποικοδομητική συνεργασία που είχαμε για να φτάσουμε σήμερα εδώ και να είμαστε πρώτοι σε όλη την Ευρώπη».

Ο Υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Αρμόδιος για το Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης, κ. Γιάννης Τσακίρης δήλωσε: «Η νέα εποχή ισχυρής και βιώσιμης ανάπτυξης σηματοδοτείται από τη στροφή προς ένα οικονομικό μοντέλο περισσότερο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο, με  ένα κράτος πιο αποτελεσματικό, με λιγότερη γραφειοκρατία, με περισσότερη διαφάνεια, ψηφιακά αναβαθμισμένο, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία, με φορολογικό σύστημα φιλικό προς τις νεοφυείς επιχειρήσεις αλλά και ένα ανθεκτικότερο κοινωνικό δίκτυο προστασίας προς τους δικαιούχους. Αυτό ακριβώς έρχεται να επισφραγίσει συνταγματικά και ο νέος νόμος ΕΣΠΑ, που υπερψηφίστηκε σήμερα στη Βουλή των Ελλήνων. Η Ελλάδα, έχοντας το νέο ΕΣΠΑ 2021- 2027 ύψους 26,3 δις ευρώ, το οποίο εγκρίθηκε πρώτο από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά και νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, είναι έτοιμη για τη μετάβασή της στη νέα εποχή, μια εποχή που συνδυάζει την οικονομική αποτελεσματικότητα με την κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη».  

Ο Γενικός Γραμματέας του Εταιρικού Περιφερειακού Συμφώνου Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ), κ. Δημήτρης Σκάλκος δήλωσε για τη σημερινή ψήφιση του νομοσχεδίου: «Η ψήφιση του νέου εφαρμοστικού νόμου για τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της περιόδου 2021-2027 παρέχει το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για την αποτελεσματική διαχείριση, παρακολούθηση και έλεγχό τους. Με νέες οργανωτικές δομές, νέα διαχειριστικά εργαλεία, αναβαθμισμένα πληροφοριακά συστήματα, συνέργειες με άλλα χρηματοδοτικά μέσα, ενισχύουμε την ικανότητα του συστήματος ΕΣΠΑ να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του νέου περιβάλλοντος, συμβάλλοντας στους στόχους της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας και της ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Ο νέος εφαρμοστικός νόμος ψηφίζεται εγκαίρως ακολουθώντας την πρωτιά της χώρας στην έγκριση του νέου Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης, ώστε αμέσως μετά την έγκριση των νέων τομεακών και περιφερειακών προγραμμάτων, να εκκινήσει η υλοποίησή τους».

Με τον νέο νόμο πρέπει να σημειωθεί πως προκύπτουν σημαντικές διαφοροποιήσεις και βελτιώσεις σε σχέση με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για το ΕΣΠΑ 2014-2020 (ν. 4314/2014) όπως:

• Θέσπιση Συμβούλιου Παρακολούθησης και Συντονισμού ΕΣΠA με αποστολή το συντονισμό των Ταμείων και των συνεργειών και της συμπληρωματικότητάς τους. Αποτελείται από τους προέδρους των επιτροπών παρακολούθησης των Προγραμμάτων, Γενικούς ή Ειδικούς Γραμματείς αρμόδιων Υπουργείων, εκπροσώπους της Εθνικής Αρχής Συντονισμού, της Λογιστικής Αρχής, των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων, της ΕΝΠΕ, της ΚΕΔΕ, της ΜΟΔ ΑΕ, και αντιπροσωπευτικών μη κυβερνητικών οργανώσεων.

• Δημιουργία νέας Ειδικής Υπηρεσίας για τη διαχείριση του Προγράμματος «Τεχνική Βοήθεια και Υποστήριξη Δικαιούχων». Δέσμευση ποσού για τη χρηματοδότηση δράσεων υποστήριξης (capacity building).

• Αναδιάρθρωση Εθνικής Αρχής Συντονισμού: Συγχώνευση υπηρεσιών, δημιουργία νέων υπηρεσιών με στόχο την ενδυνάμωση του συντονισμού (ενισχυμένη υποστήριξη των Περιφερειών, των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, ενισχυμένη υποστήριξη των δικαιούχων).

• Διατήρηση των Επιτελικών Δομών στα Υπουργεία που υλοποιούν συγχρηματοδοτούμενα έργα, με περιορισμό σε μία δομή ανά Υπουργείο.

• Απλοποίηση της διαδικασίας εξειδίκευσης των προγραμμάτων, για την οποία δεν απαιτείται έγκριση από την Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράμματος, έμφαση στον προγραμματισμό των προσκλήσεων και στην έγκαιρη δημοσίευση αυτού.

• Πλήρως ψηφιοποιημένες διαδικασίες. Διαλειτουργικά πληροφοριακά συστήματα: Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα «ΟΠΣ», Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Δημοσίων Επενδύσεων «ΟΠΣ-ΠΔΕ» ή «e-pde», Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Κρατικών Ενισχύσεων «ΟΠΣΚΕ», Πληροφοριακό Σύστημα Σώρευσης Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας «ΠΣΣΚΕΗΣ».

• Χρηματοδοτικά μέσα: Δεν απαιτείται ΥΑ/ΚΥΑ για τη σύστασή τους.

• Πληρωμές στους Δικαιούχους: Δεν υπόκεινται σε αφαίρεση, ή παρακράτηση λόγω οφειλών προς το Δημόσιο και προς ασφαλιστικούς οργανισμούς ή κατάσχεση στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων και καταβάλλονται με προσκόμιση αποδεικτικών φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας. Για πράξεις < 10 χιλ. ευρώ οι πληρωμές στους δικαιούχους καταβάλλονται χωρίς προσκόμιση των ως άνω αποδεικτικών.

• Χρηματοδοτήσεις και πληρωμές από το ΠΔΕ: Οι Ειδικές Υπηρεσίες δύναται να ορίζονται, με απόφαση του Διατάκτη, διαχειριστές έργου/ υπόλογοι για τις πληρωμές του ΠΔΕ:

   - Για πληρωμή ποσού προς δικαιούχο πληρωμής για παροχή αγαθών/υπηρεσιών ενεργειών τεχνικής βοήθειας και για πληρωμή δικαιούχων κρατικών ενισχύσεων (Αμεση Πληρωμή)

   - Για μεταφορά ποσού έργου του ΠΔΕ προς δικαιούχο για την εκτέλεση/υλοποίηση συγκεκριμένου έργου (Εμμεση Πληρωμή).

• Νέα κανονιστική απαίτηση: Η Διαχειριστική Αρχή θα πρέπει κατά την επιλογή πράξεων να επαληθεύει ότι ο δικαιούχος διαθέτει τους απαραίτητους χρηματοδοτικούς πόρους και μηχανισμούς για να καλύψει τα έξοδα λειτουργίας και συντήρησης για πράξεις που περιλαμβάνουν επενδύσεις σε υποδομές ή παραγωγικές επενδύσεις, ώστε να διασφαλίσει την οικονομική τους βιωσιμότητα.

• Μείωση διοικητικών επαληθεύσεων: Όχι επί του συνόλου των δαπανών, αλλά ανάλογες με τους εκ των προτέρων εντοπισθέντες κινδύνους.

• Δυνατότητα διενέργειας επιτόπιων επαληθεύσεων από εξωτερικούς φορείς.