Κυρίες και Κύριοι καλημέρα,
Θέλω να συγχαρώ τους διοργανωτές του Ευρωμεσογειακού Συνεδρίου για την Καινοτομία, δεδομένου ότι πάνω στη δίχως σύνορα δημιουργικότητα και τις νέες ιδέες των επιχειρήσεων και των ανθρώπων θα στηριχτεί το μέλλον της οικονομίας και της κοινωνίας στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο. Αυτή τη δημιουργικότητα καλούμαστε να καλλιεργήσουμε και να μοιραστούμε.
 Τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες η οικονομική ανάπτυξη στηρίζεται ολοένα και περισσότερο στην επιστημονική έρευνα και τις νέες Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) που σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση οδηγούν στην οικονομία της γνώσης.
Στην οικονομία της γνώσης οι τεχνολογίες και τα προϊόντα απαξιώνονται με έναν πολύ γρηγορότερο ρυθμό από όλη την προηγούμενη βιομηχανική περίοδο. Στην οικονομία της γνώσης που οι προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, οι δημογραφικές αλλαγές, η υγεία, η ενεργειακή απόδοση και η αποτελεσματική χρήση των πόρων αφθονούν, η τεχνολογική πρόοδος καθίσταται η ατμομηχανή της οικονομικής μεγέθυνσης.
Η δημόσια πολιτική για την οικονομική ανάπτυξη έχει τώρα ως πρώτη προτεραιότητα την προώθηση της τεχνολογικής και οργανωτικής καινοτομίας. Η έρευνα και η καινοτομία αποτελούν συστατικά στοιχεία της Στρατηγικής για την Ευρώπη του 2020.
Τα καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες δεν συμβάλλουν μόνον στον στόχο της Στρατηγικής για έξυπνη ανάπτυξη, αλλά συμβάλλουν επίσης στους στόχους της βιώσιμης και δίχως αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Η εισαγωγή νέων ιδεών στην αγορά που επιτυγχάνεται μέσω της καινοτομίας προωθεί την βιομηχανική ανταγωνιστικότητα, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την αποτελεσματική χρήση των παραγωγικών πόρων, ενώ προσφέρει λύσεις σε κρίσιμα κοινωνικά ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η καθαρή ενέργεια, η ασφάλεια και η υγιής κι ενεργός γήρανση.
Η τεχνολογική έρευνα, η τριτοβάθμια εκπαίδευση σε επιστήμες και τεχνολογία, καθώς και ο εξοπλισμός μιας οικονομίας σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό αποτελούν τους βασικούς παράγοντες ενίσχυσης και διάδοσης της καινοτομίας σε μία οικονομία. Όσο, δε, υψηλότερο είναι το κατά κεφαλήν εισόδημα μιας χώρας, μιας περιφέρειας και μιας επιχείρησης, τόσο μεγαλύτερη είναι η ροπή για καινοτομία.
Στις αναπτυγμένες οικονομίες ο στόχος της δημόσιας πολιτικής επικεντρωνόταν:
1) στην άρση των πολιτικών περιορισμού της ελευθερίας των επιχειρήσεων, όπως η κανονιστική ρύθμιση αγορών, η δημόσια ιδιοκτησία επιχειρήσεων και η πολιτική ανταγωνισμού
2) στη μετατόπιση του κέντρου δράσης από την εποπτεία των επιχειρήσεων στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.
Αυτή η εξέλιξη είχε μεν σαν αποτέλεσμα την τόνωση των ρυθμών ανάπτυξης, όμως συγχρόνως όξυνε τις κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες σε βάρος και των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων. Δεν είναι τυχαίο που, σύμφωνα με την Eurostat, είναι κυρίως οι μεγάλες Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που προωθούν κυρίως την καινοτομία και τις νέες τεχνολογικές εφαρμογές.
Εξαιτίας αυτών των δυσαναλογιών και των συνακόλουθων καθυστερήσεων στη διάχυση της καινοτομικής αντίληψης, προέκυψε και η σχετικά πρόσφατη στροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην έξυπνη, βιώσιμη και δίχως αποκλεισμούς ανάπτυξη (inclusive growth), με πολιτικές τόνωσης της καινοτομικής κουλτούρας και των νέων τεχνολογιών στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις.
Αξίζει να τονισθεί πως κοινό υπόβαθρο αυτών των πολιτικών είναι η δημιουργία κινήτρων για την ανάληψη επιχειρηματικών κινδύνων που τώρα είναι μεγαλύτεροι, επειδή συνδέονται με τον υψηλότερο χρηματοοικονομικό κίνδυνο που παρουσιάζουν οι επενδύσεις στην καινοτομία.
Στην κατεύθυνση αυτή υιοθετούνται νέα εξελιγμένα χρηματοπιστωτικά εργαλεία και μηχανισμοί που, αφενός, διευκολύνουν την πρόσβαση των επιχειρήσεων στις πηγές κεφαλαίου και, αφετέρου, επιμερίζουν αντισταθμιστικά τον αναλαμβανόμενο χρηματοοικονομικό κίνδυνο. Οι πολιτικές αυτές απευθύνονται στις ΜΜΕ και αφορούν τόσο τις υφιστάμενες όσο κυρίως τις νεοϊδρυόμενες.
Η Ευρώπη και η Μεσόγειος έχουν μείνει πίσω στην καινοτομία σε σύγκριση με τους βασικούς διεθνείς ανταγωνιστές τους. Η Ευρώπη έχει μόλις το 2% του ΑΕΠ της αφιερωμένο σε δαπάνες έρευνας-ανάπτυξης, ενώ χώρες σαν την Ελλάδα έχουν μόλις το 1% περίπου. Γι'αυτό και ο στόχος είναι τα ποσοστά αυτά να αυξηθούν και ήδη το 25% των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ (86 δισ. ευρώ έχουν επενδυθεί στην έρευνα και την καινοτομία, ενώ άλλα 70 δισ. συμπληρώνουν επενδύσεις της πολιτικής συνοχής και άλλων πολιτικών της ΕΕ που διατίθενται ως το 2020 στη χρηματοδότηση έργων έρευνας και ανάπτυξης).
Για μια οικονομία σαν της Ελλάδας τα προβλήματα και οι ανάγκες για καινοτομία, επιχειρηματικότητα και ανάπτυξη είναι σαφώς μεγαλύτερα δεδομένης της στρεβλής ανάπτυξης και αναπαραγωγής των υπαρχόντων τεχνολογικών χαρακτηριστικών της παραγωγικής δομής, της μέχρι πρότινος έλλειψης ευρύτερου αναπτυξιακού σχεδιασμού, του μικρού μεγέθους των επιχειρήσεων, της περιορισμένης δικτύωσης των παραγωγικών κλάδων και της χαμηλής εξωστρέφειας. Αυτά τα προβλήματα παρέμεναν παρά την αναβάθμιση των γνώσεων και ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, και παρά την αύξουσα διαθεσιμότητα πόρων μέσω των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων.
Η χώρα δεν αξιοποίησε καινοτομίες, ούτε το καλύτερα καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό. Έτσι η οικονομία κατέστη μία οικονομία χαμηλής και μέσης εξειδίκευσης που παράγει προϊόντα χαμηλού τεχνολογικού περιεχομένου και μικρής προστιθέμενης αξίας, η οποία είναι αδύναμη να προσελκύσει Ξένες Αμεσες Επενδύσεις.
Ο αναπτυξιακός στόχος της χώρας είναι τώρα η καινοτόμος αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού για την μετάβασή της σε μία οικονομία που παράγει προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. Σκοπός της κυβέρνησης δεν είναι απλά η συγκυριακή ανάκαμψη της οικονομίας για τη μείωση της υψηλής ανεργίας, αλλά η βιώσιμη ανάπτυξη για τη δημιουργία ποιοτικών και διατηρήσιμων θέσεων εργασίας.
Πρόσφατη έρευνα της ΕΕ έχει αποδείξει για τις Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ότι:
(α) Το μερίδιο των καινοτόμων επιχειρήσεων αυξάνει προοδευτικά καθώς οι επιχειρήσεις αποκτούν περισσότερο διεθνή προσανατολισμό.
(β) Οι λόγοι που οι μη καινοτόμες επιχειρήσεις δεν θεώρησαν αναγκαία την καινοτομία είναι πρωτίστως το χαμηλό επίπεδο της ζήτησης αγοράς για καινοτομίες, όπως συμβαίνει στην Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρο και το χαμηλό επίπεδο ανταγωνισμού στην αγορά.
Συμπερασματικά, τη λύση στο έλλειμμα παραγωγικών επενδύσεων και βιώσιμης ανάπτυξης μπορεί να δώσει η ώθηση στη σύνδεση έρευνας-καινοτομίας-επιχειρηματικότητας. Το υφιστάμενο παραγωγικό μοντέλο της Ελλάδας έχει εξαντλήσει τα όριά του και βρίσκεται σε αδυναμία ανταγωνισμού τόσο με τις χώρες χαμηλού κόστους όσο και με τις χώρες που παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας με ενσωματωμένη γνώση.
Η χώρα μας αρχίζει να μετακινείται στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας και να παράγει περισσότερο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες έντασης γνώσης. Η νέα αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας αποσκοπεί στη δημιουργία νέου παραγωγικού μοντέλου προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το νέο παραγωγικό μοντέλο βασίζεται σε νέα δυναμικά πλεονεκτήματα που συνολικά θα βελτιώσουν το έλλειμμα παραγωγικότητας και τα οποία θα στηρίζονται :
α) στην ενίσχυση του τεχνολογικού περιεχομένου προϊόντων και υπηρεσιών, ιδίως μέσα από την υιοθέτηση καινοτόμων διαδικασιών,
β) στη στροφή σε διεθνώς εμπορεύσιμες υπηρεσίες και προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, και
γ) στην αποτελεσματική ενσωμάτωση του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.
Εξ αυτού προκύπτει η αδήριτη αναγκαιότητα για την τόνωση της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας και του τεχνολογικού και ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας με έμφαση στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις.
Τόσο στον νέο Αναπτυξιακό Νόμο και στο νέο ΕΣΠΑ, όσο και στην υπό δημοσίευση «Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική 2017-2021» αποτυπώνονται με απόλυτη σαφήνεια τα σημάδια αυτής της πολιτικής.
Από τα προγράμματα ΕΠΑΝΕΚ για την καινοτομία μέχρι σήμερα έχει δημοσιευθεί η δράση «Ενίσχυση της δημιουργίας πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων στους τομείς στρατηγικής στόχευσης (Νεοφυής επιχειρηματικότητα)» με δυνητικά εντασσόμενες επιχειρήσεις συνολικού προϋπολογισμού 86 εκατ. ευρώ.
Και στον τομέα των δράσεων Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΕΤΑΚ) έχουν εξειδικευθεί δράσεις ύψους 795,4 εκατ. ευρώ και έχουν ήδη προκηρυχθεί 7 δράσεις συνολικής Δημόσιας Δαπάνης 413,4 εκατ.
Με τη νέα αναπτυξιακή πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση και με την νέα οργάνωση και τους κανόνες διαχείρισης του ΕΣΠΑ 2014-2020 ευελπιστούμε σε αλλαγή σελίδας. Η προώθηση μιας ευρείας συνεργασίας μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα και η αξιοποίηση των νέων συνεργατικών μηχανισμών και εργαλείων χρηματοδότησης είναι ικανή να εφαρμόσει και να μετασχηματίσει την καινοτομία σε κερδοφόρα επιχειρηματικότητα ακόμη και για μικρές οικονομικές μονάδες.
Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να αντιστρέψουμε το brain drain και να αυξήσουμε το τεχνολογικό περιεχόμενο των ελληνικών εξαγωγών προάγοντας συγχρόνως την απασχόληση και την ανάπτυξη της οικονομίας.
| 
επιστροφή
infoepan@mou.gr
